روزي که مصطفي كمال پاشا تصميم خود به جمهوري كردن تركيه را علني ساخت

 

مصطفي كمال پاشا كه در پي شكست عثماني در جنگ جهاني اول كمر همت به نجات دست كم خاك اصلي آن بسته بود پنجم آگوست 1919 در نشست ناسيوناليستهاي اين سرزمين در «سيواس» اعلام كرد كه تركيه بايد جمهوري شود. وي اين تصميم را هنگامي علني ساخت كه وطن او در وضعيتي وخيم قرار داشت ؛ فاتحان جنگ هنوز تصميم به ابقاء اين كشور نگرفته بودند و يونان 20 هزار سرباز در «سميرنا» كه از زمان «همر» سابقه يوناني بودن داشت پياده كرده بود و ناوهاي جنگي انگلستان، فرانسه و ايتاليا در آبهاي درياي مرمره تا قسطنطنيه (استانبول)، همه جا ديده مي شدند. سلطان سر جايش نشسته بود و هرج و مرج و كمبود مايحتاج زندگي در همه جا به چشم مي خورد.
    مصطفي كمال (آتاتورك) بعدا راه حلي براي سلطان يافت و آن اين بود كه چون عنوان بزرگتر سلطان «خليفه مسلمانان» است به همين اكتفا كند و با حرم خود خوش باشد و حكومت را به دولتمردان بسپارد.
    مصطفي كمال كه مردي غير مذهبي و داراي تجربه جنگي فراوان بود يونانيان را از سميرنا بيرون راند، پايتخت را به آنكارا منتقل كرد ، براي تركيه كه همه مستملكات اروپايي و عربي خود را از دست داده بود قانون اساسي نوشت، الفباي كتابت را به لاتين تغيير داد و .... اگر ترس از مصطفي كمال نبود ، تغيير نظام حكومتي تركيه آسان نبود.
    در جريان تلاشهاي شش ساله آتاتورك براي حفظ بقاي تركيه ، حكومت بلشويكي روسيه از نظر ارسال تسليحات نظامي به او كمك بسيار كرد.